ورود نخستین سلادن های گونۀ یوئه به ایران و الگوی پراکنش آن در مناطق ساحلی و داخلی ایران در قرون اولیۀ اسلامی (1)

سلادن،ازقدیمی­ترینسفال­هایتولیدشدهدرچیناست که نخستین­بار در 3500­پ.م به صورت پروتوپروسلین ((proto-porcelain در ایالت چگینگ تولید شد. ساخت سلادن­های واقعی در دورۀ هان (206پ.م-221م)  آغاز شد و تولید آن تا قرن 17م/ 11هـ.ق در کوره­های مختلف شمال و جنوب چین تداوم داشت. هدف این پژوهش، بررسی ورود نخستین گونۀ سلادن­ به ایران و نیز تبیین الگوی پراکندگی آن در مناطق مختلف ایران (شامل سواحل خلیج فارس و دریای عمان و نیز مناطق داخلی ایران) در قرون اولیۀ اسلامی است. روش پژوهش مبتنی بر بررسی آثار و منابع مکتوب اعم از منابع چینی و ایرانی و نیز مطالعۀ تطبیقی نتایج گزارش­ کاوش­ها و بررسی­های باستان­شناسی در محوطه­های قرون اولیۀ اسلام در ایران، چین و سواحل و جزایر غیرایرانی خلیج­فارس است. نخستین سلادن­ها به نام گونۀ یوئه در قرن 3هـ.ق/ 9م از طریق مسیر دریایی به بندر سیراف وارد شد و در این منطقه و برخی مناطق هم­دورۀ دیگر رواج یافت. با توجه به مقایسۀ تطبیقی دوره­های فرهنگی حاوی سلادن یوئه در سیراف، کیش، هرمز، بنادر غیرایرانی خلیج­فارس و نیز برخی مناطق داخلی ایران، به نظر می­رسد که صادرات این نوع سفال یعنی سلادن یوئه در قرن12م/ 6هـ.ق به دلیل تغییر کوره­ها، جای خود را به سلادن گونۀ لانگ چوآن می­دهد. با توجه به فراوانی یافته­های یوئه در مناطق ساحلی خلیج­فارس و دریای عمان و نیز به­دست­آمدن نمونه­های اندک در مناطق داخلی ایران، به نظر می­رسد که این سفال از یک توزیع ساحلی برخوردار بوده و در مناطق داخلی رواج اندکی یافته است.